Rola operacji finansowych na otwartym (wolnym) rynku

Operacje na otwartym rynku polegają na sprzedaży i zakupie papierów wartościowych (obligacji i bonów skarbowych) przez bank centralny.
Bank centralny dokonuje sprzedaży papierów wartościowych, gdy realizuje jeden z poniższych celów:
• ściąga z rynku nadmiar pieniądza gotówkowego, czyli obniża poziom płynności zasobów pieniężnych, posiadanych przez podmioty gospodarujące przez zamianę waloru mniej płynnego (np. bonów skarbowych) na bardziej płynny (pieniądz gotówkowy) i zatrzymanie go poza obiegiem pieniężnym,
• gromadzi środki dla potrzeb budżetu państwa – na zlecenie rządu w celu finansowania deficytu budżetowego.
Bez względu na to, jaki cel przyświeca bankowi centralnemu, musi się on liczyć z tym, że bezpośrednim skutkiem będzie obniżenie zasobów pieniądza gotówkowego w posiadaniu podmiotów gospodarujących oraz presja na wzrost stopy procentowej banków komercyjnych. Innymi słowy, jeśli bank centralny sprzedaje papiery wartościowe, zmniejsza podaż pieniądza.
Bank centralny dokonuje również zakupu papierów wartościowych, gdy zamierza zwiększyć stopień płynności rynku ( zwiększyć ilość pieniądza gotówkowego w posiadaniu podmiotów gospodarujących), lub wpłynąć na obniżenie stopy procentowej banków komercyjnych. Mówiąc inaczej, kiedy bank centralny kupuje papiery wartościowe, wtedy zwiększa podaż pieniądza.