Istota i czynniki kształtujące popyt na pracę

Popyt na pracę jest to ilość osób lub godzin pracy, jaką pracodawcy są skłonni zatrudnić przy określonych stawkach płacy realnej.
Popyt na pracę jest popytem pochodnym, ponieważ zależy od popytu na dobra i usługi, do wytwarzania których wykorzystuje się dane kwalifikacje. Jeśli np. na rynku pracy rośnie zapotrzebowanie na ubezpieczenia majątkowe i osobowe, to wzrasta również zapotrzebowanie na usługi agentów ubezpieczeniowych. W każdym rozwijającym i bogacącym się społeczeństwie rośnie liczba osób pracujących w usługach, edukacji, handlu itp., natomiast systematycznie spada liczba osób zatrudnionych w rolnictwie.
Do czynników kształtujących popyt na pracę należą:
• zasób kapitału niezbędny do stworzenia nowych miejsc pracy – przy stałej jego wielkości można zwiększyć zatrudnienie, wprowadzając bardziej pracochłonne metody wytwarzania, czyli pracą ludzi zastępować np. pracę komputerów, czy automatycznych linii produkcyjnych. Jednak to nie będzie miało nic wspólnego z rozwojem gospodarczym.
• wielkość globalnego popytu na rynku dóbr i usług, stanowiąca sumę zapotrzebowania gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i rządu w danym okresie.
Wzrost popytu pobudza przedsiębiorstwa do zwiększania produkcji, a tym samym zwiększania ilości miejsc pracy. Kiedy następuje spadek zapotrzebowania na dobra i usługi, przedsiębiorstwa wtedy ograniczają wielkość produkcji i zwalniają pracowników. Taka sytuacja może wystąpić w okresie recesji gospodarczej.
• struktura dóbr i usług na rynku – dobra i usługi wytwarza się w trzech podstawowych sektorach gospodarki narodowej: rolnictwie, przemyśle i szeroko rozumianych usługach. W ciągu ostatnich lat w strukturze zatrudnienia występuje tendencja do zmniejszania się ilości osób zatrudnionych w rolnictwie i przemyśle, a zwiększa się w usługach.
• postęp techniczny i związana z nim wydajność pracy - postęp techniczny to odkrycia naukowe, wynalazki, innowacje lub udoskonalenia organizacyjne, które pozwalają na wytwarzanie danej wielkości produkcji przy niższym niż poprzednio poziomie nakładów, w tym nakładów pracy. Wynikiem tego jest zmniejszenie popytu na pracę.
Z postępem technicznym wiąże się wydajność pracy pracownika, czyli ilość dóbr i usług wytwarzanych przez niego w jednostce czasu np. liczba klientów obsłużona przez pracownika sklepu w ciągu 8 godzin. Postęp techniczny powoduje z reguły wzrost wydajności pracy – a tym samym spadek zapotrzebowania na pracę ludzką.