Reakcja popytu na zmianę ceny

Wielkość popytu na dobra i usługi zależy głównie od trzech czynników:
1. cen na te dobra i usługi,
2. dochodów konsumentów,
3. cen innych dóbr i usług, które mogą je uzupełniać ( są komplementarne) lub zastępować ( są substytucyjne ).
Siłę reakcji popytu na te czynniki określa się mianem elastyczności popytu. Jest to stosunek procentowej zmiany wielkości popytu do procentowej zmiany czynnika wpływającego na popyt. Wyróżniamy następujące rodzaje elastyczności popytu:
• cenowa elastyczność popytu – wskazuje, jak się zmienia popyt na dane dobro pod wpływem zmiany ceny,
• dochodowa elastyczność popytu – wskazuje, jak się zmienia popyt na dane dobro pod wpływem zmiany dochodu,
• mieszana elastyczność popytu – wskazuje, jak się zmienia popyt na dane dobro pod wpływem zmiany ceny dobra do niego substytucyjnego lub komplementarnego.
Cenowa elastyczność popytu określa stopień reakcji popytu na zmianę cen. Wielkość tej reakcji można mierzyć za pomocą współczynnika cenowej elastyczności popytu
Różne dobra i usługi charakteryzują się różną cenową elastycznością popytu. Są dobra i usługi, których popyt silnie reaguje na zmianę ceny – wtedy mówimy, że popyt jest elastyczny względem cen, i są takie, których popyt w niewielkim stopniu reaguje na zmianę cen – mówimy o nich, że ich popyt nie jest elastyczny względem cen.
Istnieją dwa skrajne przypadki elastyczności popytu. Pierwszy z nich dotyczy sytuacji, w której wielkość popytu jest taka sama, niezależnie od zmiany ceny – wtedy popyt jest doskonale nieelastyczny ( sztywny ).Drygi ekstremalny przypadek odnosi się do sytuacji, w której przy danej cenie popyt na dane dobro czy usługę jest nieograniczony. W tej sytuacji popyt jest doskonale elastyczny.
Elastyczność cenowa popytu na dane dobro czy usługę zależy od wielu czynników, z których najważniejsze to:
• występowanie substytutów,
• znaczenie dobra czy usługi w całkowitym dochodzie konsumenta,
• dobra niezbędne i luksusowe,
• czas reakcji popytu na zmianę ceny.
Badania dotyczące zależności wydatków na poszczególne dobra od wysokości dochodów konsumentów przeprowadził w XIX wieku niemiecki statystyk Ernest Engel. Wykazały one, że w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny, nie tylko rośnie ogólny popyt, ale zmienia się również jego struktura. Zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność oraz inne dobra niższego rzędu ( jedzenie, ubranie), a zwiększa się udział wydatków na dobra wyższego rzędu ( kulturę, naukę). Prawidłowość tę nazywa się w literaturze ekonomicznej prawem Engla.