Istota i funkcje banków komercyjnych

Większość gospodarstw domowych nie może funkcjonować bez usług oferowanych przez banki komercyjne i inne instytucje finansowe.
Według polskiego prawa bankiem jest instytucja finansowa, która gromadzi środki pieniężne, udziela kredytów i pożyczek oraz prowadzi rozliczenia pieniężne.
W polskim systemie instytucji finansowych dominują banki komercyjne, które działają na podstawie prawa bankowego po uprzednim uzyskaniu licencji od banku centralnego. Banki komercyjne działają jak przedsiębiorstwa, bowiem ich celem jest osiągnięcie zysku.
W krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej obok banków komercyjnych działają również inne instytucje finansowe jak: towarzystwa oszczędnościowe i pożyczkowe, towarzystwa i fundusze inwestycyjne, towarzystwa budowlane, giełda papierów wartościowych i inne.
Banki spełniają funkcje pasywne, aktywne i usługowe. Funkcje pasywne (bierne) polegają na przyjmowaniu wkładów (depozytów), tj. gromadzeniu wolnych środków pieniężnych gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Podstawową formą deponowania środków są depozyty na żądanie ( a vista ) i terminowe. Do operacji biernych można zaliczyć także emitowanie przez banki własnych obligacji i akcji.
Do funkcji aktywnych ( czynnych ) banków należy udzielanie kredytów i pożyczek. Banki spełniają rolę pośrednika finansowego pomiędzy oszczędzającymi a inwestorami, przyjmując depozyty, a następnie z tych środków udzielając kredytów i pożyczek. Ponadto bieżąca działalność gospodarcza charakteryzuje się ciągłymi przepływami pieniądza do przedsiębiorstwa, kiedy to otrzymuje zapłatę za sprzedane produkty i z przedsiębiorstwa, gdy musi regulować swoje zobowiązania wobec dostawców, pracowników, czy z tytułu podatków.
Poza tym operacje czynne to lokowanie przez banki środków własnych i powierzonych przez klientów w papiery wartościowe, a także udzielanie różnego rodzaju gwarancji (poręczeń).
Cechą funkcji aktywnych banku jest działanie na własny rachunek i ryzyko.
Realizując funkcje usługowe banki dokonują: przelewów na zlecenie klientów z ich rachunków na rachunki wskazanych osób, prowadzą kantory, czyli punkty kupna i sprzedaży walut obcych, świadczą usługi maklerskie, udostępniają skrytki sejfowe.