Środki trwałe i ich zużycie

Środki trwałe to rzeczowe składniki majątku przedsiębiorstwa, pełniące rolę środków pracy i spełniające następujące warunki:
• są kompletne i zdatne do użytku w chwili przyjęcia ich do używania,
• są przeznaczone na potrzeby jednostki gospodarczej,
• przewidywany okres ich ekonomicznej użyteczności jest dłuższy niż rok.

Do środków trwałych zalicza się w szczególności:
• nieruchomości ( grunty własne ),
• prawo wieczystego użytkowania gruntów, budynki i budowle, spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu
użytkowego,
• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
• ulepszenia obcych środkach trwałych,
• inwentarz żywy.
Wymienione składniki są nieodzowną grupą majątku, zwłaszcza w przedsiębiorstwach prowadzących działalność produkcyjną, handlową, usługową. Mają one zwykle dużą wartość, co oznacza, że wymagają angażowania znacznego kapitału.

W gospodarce środkami trwałymi istotnym problemem jest ich zużywanie się powodowane różnymi przyczynami. Biorąc pod uwagę te przyczyny wyróżnia się zużycie fizyczne (techniczne), i zużycie ekonomiczne (moralne).

Zużycie fizyczne to obniżanie się sprawności użytkowej środka trwałego spowodowane jego eksploatacją. Techniczne zużycie poszczególnych elementów środków trwałych przyczynia się do spadku wydajności, wzrostu przestojów związanych z awariami i remontami, pogorszenia jakości produkowanych wyrobów. Oznacza to zmniejszenie możliwości wytwórczych i konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku. Szybkość i zakres zużycia fizycznego zależą przede wszystkim od intensywności i warunków eksploatacji, a także od sposobu eksploatacji (przeglądy, konserwacja i remonty, fachowość i dbałość pracowników obsługujących).

Zużycie ekonomiczne to starzenie się środków trwałych spowodowane ciągłym postępem technicznym, dzięki któremu pojawiają się na rynku nowocześniejsze, wydajniejsze środki trwałe (dotyczy to zwłaszcza maszyn i urządzeń). Użytkowanie sprawnych technicznie lecz przestarzałych środków trwałych staje się nieopłacalne, a więc nieuzasadnione w sensie ekonomicznym. Można temu przeciwdziałać przez modernizację, lecz nie zawsze jest ona możliwa i opłacalna. Zużycie ekonomiczne może być przyczyną wycofania środka trwałego z eksploatacji mimo zachowania jego sprawności technicznej.

Przedstawiony powyżej materiał wskazuje, że każdy przedsiębiorca powinien zwracać szczególną uwagę na zużywanie się środków trwałych zarówno fizyczne jak i ekonomiczne oraz starać się temu przeciwdziałać.