Gospodarstwo domowe jako podmiot gospodarujący

Wstępnie znamy powiązania gospodarstw domowych z innymi podmiotami gospodarującymi (przedsiębiorstwami i rządem) oraz instytucjami finansowymi (bankami i giełdą papierów wartościowych). Wiemy również jakie są źródła i rodzaje dochodów gospodarstw domowych. Głównym celem przedstawionego poniżej materiału jest poszerzenie wiedzy i umiejętności o funkcjonowaniu gospodarstw domowych, których jesteśmy członkami.
Rozważania rozpoczniemy od definicji gospodarstwa domowego. Gospodarstwem domowym nazywamy grupę osób mieszkających razem i wspólnie podejmujących decyzje o sposobie pozyskiwania dochodów i ponoszenia wydatków. Jeżeli te warunki nie są spełnione jednocześnie, to mamy do czynienia z więcej niż jednym gospodarstwem domowym.
Każdy z członków grupy ma własną, indywidualną hierarchię potrzeb, zależną od cech jego osobowości, wieku, wykształcenia, sytuacji zawodowej oraz stopnia zaspokojenia bieżących potrzeb. Grupa oprócz potrzeb indywidualnych posiada potrzeby wspólne takie jak: potrzeba wzajemnego szacunku, miłości a jeżeli jest to rodzina: potrzeba zapewnienia ciągłości rodu, zabezpieczenia przyszłości, zakupu samochodu itp.
Najczęściej spotykane sposoby zaspokojenia różnorodnych potrzeb to:
• wytwarzanie dóbr i usług konsumpcyjnych we własnym zakresie,
• zakup dóbr i usług konsumpcyjnych na rynku,
• wzajemne przebywanie ze sobą, wspólne podejmowanie decyzji.
Podstawowym rodzajem dochodów większości gospodarstw domowych jest płaca (wynagrodzenie) za pracę wykonywaną na rzecz pracodawcy. Dochody ze świadczeń są obok dochodów z pracy najważniejszym źródłem dochodów w Polsce. Obejmują świadczenia emerytalne i rentowe, różnego rodzaju zasiłki oraz świadczenia z pomocy społecznej.
W krajach Unii Europejskiej i w USA poważnym źródłem dochodów są dochody z kapitału. Kapitał w tym znaczeniu to środki pieniężne pochodzące z oszczędności, darowizn lub sprzedaży dóbr z których zamierzamy czerpać zyski. Środki pieniężne zainwestowane w celu ich pomnożenia nazywamy inwestycją kapitałową lub lokatą.
Ponadto członkowie gospodarstw domowych mogą być przedsiębiorcami, to znaczy mogą prowadzić działalność gospodarczą na własny rachunek. Wówczas osiągane zyski stanowią ich dochód.
Gospodarstwa domowe wydatkują dochody na potrzeby bieżące lub przyszłe. Zaspokajaniu potrzeb bieżących służą wydatki konsumpcyjne, potrzeb przyszłych – wydatki inwestycyjne. Na uwagę zasługują wydatki inwestycyjne ponieważ umożliwiają czerpanie korzyści w przyszłości. Decydując się na wydatki inwestycyjne, świadomie ograniczamy bieżącą konsumpcję, aby w przyszłości posiadać większe możliwości realizacji swoich potrzeb. Szczególnym wydatkiem inwestycyjnym jest składka na ubezpieczenia osobowe. Ubezpiecza się w nich życie, zdrowie i zdolność człowieka do pracy.
Wydatki inwestycyjne mogą być stałe np. opłata polisy ubezpieczeniowej, i zmienne np. zakup obligacji skarbowych.